Οι κρίσεις πανικού προσβάλλουν 4 στους 100 ανθρώπους που ζουν ανάμεσά μας. Οι επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων αυτών είναι πολλές και έντονες. Εκτιμάται ότι το 80% του πληθυσμού έχει πάθει έστω για μια φορά στην ζωή του κάποια κρίση πανικού και η οποία πιθανά να μην επαναλήφθηκε ποτέ ξανά. Οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού, μπορούν να οδηγήσουν σε Διαταραχή Πανικού, μια από τις πιο συχνές αγχώδεις διαταραχές. Πρόκειται για ψυχική πάθηση, που εκδηλώνεται με επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού. Η Διαταραχή Πανικού προσβάλει συνηθέστερα τους νέους ενήλικες, τις γυναίκες, όσους έχουν αυξημένο άγχος γενικότερα στη ζωή τους, όσους πάσχουν ήδη από κάποια αγχώδη διαταραχή, άτομα με ιστορικό κρίσεων πανικού και όσους αντιμετωπίζουν κάποια δύσκολη/στρεσογόνα περίοδο και φάση ζωής.
Τι είναι όμως η κρίση πανικού?
Ως κρίση πανικού ορίζεται η ξαφνική εμφάνιση έντονου άγχους και φόβου που παρουσιάζεται με τη μορφή σωματικών συμπτωμάτων και η οποία βιώνεται ως ιδιαίτερα τρομακτική,μιας και το άτομο νιώθει πως δε μπορεί να διαχειριστεί αυτό που συμβαίνει. Διαρκεί μόλις λίγα λεπτά (3-10 συνήθως), τα οποία όμως φαντάζουν ατελείωτα για τον άνθρωπο που βρίσκεται σε κρίση.
Κύρια Συμπτώματα:
Κύριο χαρακτηριστικό των κρίσεων πανικού είναι τα έντονα σωματικά συμπτώματα που εμφανίζονται ξαφνικά, χωρίς εμφανή αιτία. Η καρδιά αρχίζει να χτυπάει έντονα και υπάρχει δυσκολία στην αναπνοή. Άλλα συνηθισμένα σωματικά συμπτώματα είναι η ναυτία/ζάλη, εφίδρωση, πόνος/σφίξιμο στο στήθος, αίσθημα πνιγμού ή λιποθυμίας, μούδιασμα στα άκρα, τρέμουλο κτλ. Το άτομο νιώθει σαν να πεθαίνει, να χάνει τον έλεγχο ή σαν να τρελαίνεται. Σε πολλές περιπτώσεις οι κρίσεις αυτές εμφανίζονται απροειδοποίητα (όταν κανείς περπατάει στο δρόμο, όταν οδηγεί, όταν δουλεύει). Άλλες φορές πάλι, μπορεί να προηγείται κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα και κάποτε μπορεί να εμφανιστούν όταν το άτομο είναι ήρεμο ή όταν κοιμάται.
Συνέπειες για το άτομο και την καθημερινότητά του:
Μετά το πρώτο επεισόδιο κρίσης πανικού τα περισσότερα άτομα αρχίζουν συνήθως να οργανώνουν όλη τους τη ζωή και την καθημερινότητα, με βάση το φόβο μήπως πάθουν πάλι κρίση πανικού, αλλά και με στόχο να αποφύγουν τη ντροπή/ενοχή που προκαλεί η ιδέα ότι αν τους συμβεί σε δημόσιο χώρο, θα γίνουν ρεζίλι, θα θεωρηθούν τρελοί ή θα τρομάξουν τους συνανθρώπους τους. Αρχίζουν λοιπόν να αποφεύγουν τα μέρη και τις καταστάσεις στα οποία έπαθαν την κρίση, καταφεύγουν σε αναποτελεσματικές και κάποτε επικίνδυνες λύσεις (π.χ. αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, συνεχής παραμονή στο σπίτι, κοινωνική απομόνωσή κτλ.) ή επισκέπτονται συνεχώς γιατρούς και νοσοκομεία, πιστεύοντας ότι η ζωή τους κινδυνεύει. Με τον τρόπο αυτό όμως, αρχίζει σιγά σιγά να μονιμοποιείται ένα είδος συμπεριφοράς, το οποίο, ενώ αρχικά παρέχει ανακούφιση,αυτή είναι μόνο προσωρινή και οι άνθρωποι καταλήγουν με περισσότερο άγχος, ανασφάλεια, θυμό, αλλά και την πεποίθηση ότι δε μπορούν πλέον να εμπιστευτούν τον εαυτό,την κρίση και τις ικανότητές τους να ανταπεξέλθουν.
Πώς αντιμετωπίζονται?
Κύρια θεραπεία για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού είναι η ψυχολογική παρέμβαση,ενώ κάποιες φορές αυτή συνδυάζεται με φαρμακοθεραπεία. Συγκεκριμένα, η γνωσιακή - συμπεριφορική προσέγγιση (CBT) είναι μια βραχεία ψυχολογική θεραπεία, την αποτελεσματικότητα της οποίας στηρίζει ένας μεγάλος αριθμός διεθνών επιστημονικών μελετών. Ο ψυχολόγος βοηθά τα άτομα να κατανοήσουν τη φύση των κρίσεων πανικού και τους εκπαιδεύει σε τεχνικές αποτελεσματικής διαχείρισής τους. Τελικός στόχος της θεραπείας είναι να αποκτήσουν οι άνθρωποι τον έλεγχο των κρίσεων και της ζωής τους γενικότερα.
ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΠΑΝΙΚΟΥ!
Αν σας συμβεί ενώ είστε μόνος/η ή κάπου έξω:
Στηριχτείτε σε κάποιο τοίχο ή καθίστε στο έδαφος/σε μια καρέκλα (μην ξαπλώσετε!), σταματήστε στην άκρη το αυτοκίνητό σας, αν οδηγείτε.
Πάρτε αργά μερικές βαθιές αναπνοές (εισπνοή από τη μύτη, εκπνοή από το στόμα)
Κοιτάξτε γύρω σας και παρατηρείστε: 5 πράγματα που μπορείτε να δείτε (πχ. τους περαστικούς, ένα δέντρο/ζώο ή λουλούδι δίπλα σας, αυτοκίνητα να περνούν, μια βιτρίνα κτλ.), 4 πράγματα που μπορείτε να αγγίξετε (πχ. Την τσάντα, το πορτοφόλι, τα κλειδιά σας), 3 πράγματα που μπορείτε να ακούσετε (πχ. Τις φωνές άλλων ανθρώπων, τη μουσική από ένα καφέ, τις κόρνες των αυτοκινήτων, τους ήχους των πουλιών κτλ.), 2 πράγματα που μπορείτε να μυρίσετε(πχ. Το νέφος, τη μυρωδιά από ένα φαστ-φουντ, το άρωμά σας, αν το έχετε μαζί κτλ.) και ένα πράγμα που μπορείτε να γευτείτε (πχ. Μασήστε μια τσίχλα, πιείτε νερό).
Ανεχτείτε για λίγο τα σωματικά συμπτώματα και καθησυχάστε τον εαυτό σας με μια φράση (πχ. Δεν κινδυνεύω. Σε λίγο θα περάσει).
Αν σας πλησιάσουν άνθρωποι με την πρόθεση να σας βοηθήσουν, μιλήστε μαζί τους. Πείτε τους (αν θέλετε) ότι παθαίνετε μια κρίση πανικού και ζητήστε να σας φέρουν λίγο νερό.
Μην ξεχνάτε:
Η κρίση πανικού είναι δυσάρεστη, αλλά όχι επικίνδυνη.
Η κρίση πανικού δε μπορεί να σας οδηγήσει σε λιποθυμία.
Η κρίση πανικού θα περάσει. Οι περισσότερες κρίσεις πανικού κρατάνε λιγότερο από 3 λεπτά.
Οι κρίσεις πανικού μπορούν να θεραπευτούν αποτελεσματικά.
Η Διαταραχή Πανικού μπορεί να προληφθεί.
Πάντα έχετε τον έλεγχο! Το άγχος απλά έρχεται και φεύγει.
Αν οι κρίσεις πανικού επιμένουν, επικοινωνήστε με έναν ειδικό ψυχικής υγείας
Ενδεικτική Βιβλιογραφία:
Bouton, M. E., Mineka, S., & Barlow, D. H. (2001). A modern learning theory perspective on the etiology of panic disorder. Psychological review,108(1), 4.
Kircanski, K., Craske, M. G., Epstein, A. M., & Wittchen, H. U. (2011). Subtypes of panic attacks: a critical review of the empirical literature. Focus, 9(3), 389-398.
Otte, C. (2011). Cognitive behavioral therapy in anxiety disorders: current state of the evidence.Dialogues in clinical neuroscience,13(4), 413.
Your Health Psychologist,
Καλογήρου Αγγελική,
Ψυχολόγος BSc, MSc Health Psychology
Comments