Η αϋπνία είναι μια συνηθισμένη διαταραχή του ύπνου κατά την οποία ένα άτομο δυσκολεύεται να κοιμηθεί ή να διατηρήσει τον ύπνο του. Επηρεάζει συχνότερα τις γυναίκες και τους ηλικιωμένους.
Η αϋπνία διακρίνεται σε παροδική και χρόνια. Η παροδική διαρκεί μέχρι λίγες εβδομάδες , μπορεί να επανεμφανίζεται και οφείλεται σε κάποιον εξωγενή παράγοντα. Συνήθως υποχωρεί χωρίς θεραπεία. Ως χρόνια αϋπνία χαρακτηρίζονται οι διαταραχές του ύπνου που συμβαίνουν τουλάχιστον 3 νύχτες ανά εβδομάδα και διαρκούν πάνω από 3 μήνες. Η αϋπνία μπορεί επίσης να είναι πρωτοπαθής, δηλαδή να μην οφείλεται σε κάποια άλλη διαταραχή ή ασθένεια, ή δευτεροπαθής, να είναι δηλαδή αποτέλεσμα κάποιου άλλου προβλήματος.
ΑΙΤΙΕΣ Η χρόνια αϋπνία οφείλεται σε πολλές αιτίες, όπως:
Aλλαγές του περιβάλλοντος, ακατάλληλες συμπεριφορές, αλλαγές στις ώρες εργασίας, παθήσεις και φάρμακα.
Παθολογικές καταστάσεις οι οποίες προκαλούν αϋπνία : ρινίτιδα, παραρινοκολπίτιδα, άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, παθήσεις του γαστρεντερικού, καρδιακή ανεπάρκεια, καρκίνος, αρθρίτιδες, θυρεοειδοπάθειες (υπερθυρεοειδισμός), εγκεφαλοπάθειες, ψυχικά νοσήματα, οσφυαλγία, χρόνιος πόνος, συχνουρία, σύνδρομο των ανήσυχων ποδών, υπνική άπνοια, εγκεφαλικό επεισόδιο, Πάρκινσον, Αλτσχάιμερ κτλ.
Φάρμακα: αντικαταθλιπτικά, φάρμακα για την καρδιά, φάρμακα που ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση, φάρμακα για τις αλλεργίες, διεγέρτες, κορτικοστεροειδή, αποσυμφορητικά, συμπληρώματα αδυνατίσματος κτλ.
Στρες και άγχος: καθημερινές ανησυχίες σχετικά με τη δουλειά, τις διαπροσωπικές σχέσεις, το γάμο, το σχολείο, τις σπουδές, την υγεία ή την οικογένεια, στρεσόγονα συμβάντα (πχ. θάνατος ή ασθένεια ενός αγαπημένου προσώπου, χωρισμός/ διαζύγιο, απόλυση από τη δουλειά) ή/και Αγχώδεις διαταραχές, Μετατραυματική διαταραχή stress (PTSD) κτλ .
Κατάθλιψη: Η κατάθλιψη συνδέεται τόσο με τις υπερβολικές ώρες ύπνου όσο και με τις δυσκολίες στον ύπνο
Η συμπεριφορά και η καθημερινότητα: το είδος της εργασίας και το ωράριο (κυλιόμενο/βάρδιες), ο μεσημβρινός ύπνος, οι ακατάστατες ώρες του ύπνου, η ενασχόληση με άλλα θέματα στο κρεβάτι, οι συνθήκες του περιβάλλοντος ύπνου (πχ φωτισμός, θόρυβος, θερμοκρασία, ενοχλήσεις), η σωματική κόπωση πριν την κατάκλιση, το είδος και η ποσότητα της τροφής το βράδυ, η κατάχρηση αλκοόλ, καφεΐνης και νικοτίνης (κάπνισμα), χρήση ναρκωτικών κτλ.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Η αϋπνία έχει σοβαρό αντίκτυπο στα επίπεδα ενέργειας, στη διάθεση, την υγεία, την επαγγελματική ζωή και την ποιότητα ζωής γενικότερα (QoL).
Η χρόνια αϋπνία συνδέεται με κόπωση, ατονία, υπνηλία, δυσχέρεια συγκεντρώσεως, εκνευρισμό, θλίψη, μειωμένη λειτουργικότητα, κακή μνήμη, χαμηλότερες επιδόσεις στη δουλειά, αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων (πχ. τροχαία, πτώσεις), κακή ψυχική υγεία (πχ. κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές), υπερβολική αύξηση του βάρους, αυξημένο κίνδυνο και πιο σοβαρά συμπτώματα υπέρτασης, καρδιοπάθειας, διαβήτη και αυξημένο κίνδυνο κατάχρησης ουσιών.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Η αϋπνία αντιμετωπίζεται με φάρμακα (πχ. βενζοδιαζεπίνες (ηρεμιστικά), μη βενζοδιαζεπινικά υπνωτικά, αγωνιστές των υποδοχέων της μελανίνης) και εναλλακτικά με ψυχοθεραπεία. Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) θεωρείται η πλέον ενδεδειγμένη και αποτελεσματική ψυχοθεραπευτική μέθοδος για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, μέσω εκμάθησης ειδικών τεχνικών.
Μικρά Tips
για καλύτερο ύπνο
Κοιμηθείτε την ίδια ώρα κάθε βράδυ και ξυπνήστε την ίδια ώρα το πρωί
Πηγαίνετε για ύπνο αμέσως μόλις νυστάξετε
Φροντίστε το περιβάλλον του υπνοδωματίου (θόρυβος, φωτισμός, θερμοκρασία, ενοχλήσεις)
Αποφύγετε το υπερβολικό φαγητό, αλκοόλ/καφεινούχα σκευάσματα και το κάπνισμα πριν τον ύπνο.
Αποφύγετε την υπερβολική ή έντονη γυμναστική πριν τον ύπνο (ασκηθείτε τουλάχιστον 3 ώρες πριν τον ύπνο)
Αποφύγετε τον μεσημεριανό ύπνο ή περιορίστε τον σε 20-30 λεπτά
Δεν χρειάζεται να υποφέρετε από αϋπνία. Μιλήστε γι’ αυτό και ενημερωθείτε για τους σύγχρονους, αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισής της. Χρειάζεται κάποια προσπάθεια, αλλά αξίζει τον κόπο.
Your Health Psychologist
ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ BSc, MSc
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Mitchell, M. D., Gehrman, P., Perlis, M., & Umscheid, C. A. (2012). Comparative effectiveness of cognitive behavioral therapy for insomnia: a systematic review. BMC family practice, 13(1), 40.
Qaseem, A., Kansagara, D., Forciea, M. A., Cooke, M., & Denberg, T. D. (2016). Management of chronic insomnia disorder in adults: a clinical practice guideline from the American College of Physicians. Annals of internal medicine, 165(2), 125-133.
Riemann, D., Spiegelhalder, K., Feige, B., Voderholzer, U., Berger, M., Perlis, M., & Nissen, C. (2010). The hyperarousal model of insomnia: a review of the concept and its evidence. Sleep medicine reviews, 14(1), 19-31.
Comments